In 2019 hebben consumenten in Nederland 32% van hun aankopen in winkels, horeca en dergelijke afgerekend met contant geld. Dit is een daling ten opzichte van 2018 toen zij 37% van hun aankopen contant betaalden.
Twee derde (67%) van de aankopen is gepind. Het aandeel contactloze pinbetalingen is met 43% voor het eerst zowel hoger als het aandeel contante betalingen als het aandeel contactrijke pinbetalingen (24%). Dit blijkt uit gezamenlijk onderzoek van Betaalvereniging Nederland en De Nederlandsche Bank.
Aantal contante betalingen aan de kassa is opnieuw gedaald Tussen 2018 en 2019 is het totale aantal contante betalingen door consumenten in winkels, in de horeca, benzinestations, op de markt en bij dienstverleners afgenomen van 2,53 miljard betalingen (met een waarde van EUR 34 miljard) naar 2,28 miljard betalingen (met een waarde van EUR 32 miljard). Het aantal pinbetalingen is in deze periode gestegen van 4,28 miljard betalingen (met een waarde van EUR 108 miljard) naar 4,70 miljard betalingen (met een waarde van EUR 116 miljard). Consumenten hebben het merendeel van de pinbetalingen – 3, 02 miljard in totaal – contactloos afgerekend met pinpas of smartphone. De toegenomen verschuiving van contant naar pinnen komt dan ook grotendeels door substitutie van contant door contactloos, vooral bij kleine bedragen. Steeds meer consumenten pinnen contactloos, vooral met de pinpas. Hierbij valt op dat iets minder dan een kwart van alle consumenten aangeeft niet over een contactloze betaalpas te beschikken, terwijl ruim 90% van alle passen inmiddels contactloos is. Mogelijk is een deel van deze consumenten zich er niet van bewust dat deze optie op hun pinpas zit.
Ook bij onderlinge betalingen verdere verschuiving van cash naar elektronisch
Nederlanders hebben in 2019 bijna 570 miljoen onderlinge betalingen gedaan met een totale waarde van EUR 23 miljard. Hieronder vallen transacties tussen familieleden, vrienden, collega’s en kennissen onderling (485 miljoen transacties) en transacties voor school- of sport gerelateerde activiteiten, zoals cadeautjes voor de docent en bijdragen voor feestjes en dergelijke (82 miljoen transacties). Zij hebben bij 54% van de onderlinge betalingen contant geld gebruikt en bij 45% een elektronische betaalwijze, zoals Tikkie/ Betaalverzoek of een overschrijving via een mobiel bankieren app. Tussen 2018 en 2019 is het aandeel van contant geld gedaald met 5 procentpunten, en dat van elektronisch geld overmaken gestegen met 7 procentpunten. In 2018 deden zij nog 59% van hun onderlinge transacties met contant geld, 38% elektronisch en 3% met een andere betaalwijze, zoals een cadeaubon.
Jonge volwassenen betalen het vaakst elektronisch
In 2019 hebben van alle leeftijdsgroepen jonge volwassenen het minst met contant geld en het meest met elektronische betaalwijzen betaald. Consumenten in de leeftijd van 19 tot en met 34 jaar hebben relatief de meeste aankopen aan de kassa gepind (figuur 2) en de 19 – 24-jarigen hebben onderlinge transacties relatief het vaakst elektronische verrekend (figuur 3).
Consumenten van alle leeftijden zijn in 2019 vaker gaan pinnen. Net als in 2018 zijn tieners dit jaar koploper qua groei in het aandeel pinbetalingen aan de kassa (+10 procentpunten). Ook ouderen zijn hun aankopen veel vaker gaan pinnen. De toename is het sterkst bij de 55 – 74-jarigen. Net als tieners zijn zij vooral vaker contactloos gaan betalen. 75-plussers zijn de enigen die vaker contant betalen (57% van de aankopen) dan elektronisch (43%), hoewel ook bij hen een verschuiving richting vaker pinnen zichtbaar is (+ 2 procentpunten).
Figuur 2: Jongvolwassenen betalen vier op de vijf aankopen aan de kassa met pin
Bij onderlinge transacties is de toename in elektronisch geld overmaken het grootst bij Nederlanders in de leeftijd van 25 tot en met 54 jaar (+12 á 13 procentpunten). De 25 – 34-jarigen hebben in 2019 voor het eerst vaker elektronisch geld overgemaakt naar anderen (58% van hun onderlinge betalingen) dan door hen contant geld te geven (40%). 75-plussers doen nog steeds verreweg de meeste onderlinge betalingen contant, hoewel ook zij deze steeds vaker elektronisch doen. Bij hen is het aandeel elektronische transacties bijna verdubbeld van 7% in 2018 naar 13% in 2019.
Figuur 3: Jongvolwassenen doen onderlinge transacties meestal elektronisch
Coronamaatregelen drukken gebruik contant geld in 2020
Het gebruik van contant geld door Nederlanders zal in 2020 naar verwachting verder afnemen. Naast de voortgaande digitalisering, spelen hierbij in 2020 ook de maatregelen in het kader van de coronacrisis een rol. Zo worden consumenten aangespoord om vaker contactloos te betalen om besmetting met het virus via handcontact zoveel mogelijk te voorkomen. Banken hebben de limieten om contactloos te betalen tijdelijk verhoogd, zodat consumenten minder vaak hun pincode hoeven in te voeren. Deze maatregelen hebben tot gevolg dat mensen die normaliter contant betalen nu vaker (contactloos) pinnen. Een eerste indicatie hiervan is de afname van cash opnamen bij geldautomaten met omstreeks 30% in de afgelopen weken. Het is de vraag in hoeverre deze verandering na de coronacrisis blijvend van aard zal zijn.
Voor alle uitkomsten van het gezamenlijke onderzoek van DNB en Betaalvereniging Nederland naar het gebruik van contant geld en elektronische betaalwijzen in Nederland in 2019, klik op de download van de factsheet ‘Betalen aan de kassa, 2019’. De factsheet bevat onder meer informatie over het gebruik van contant geld en elektronische betaalwijzen bij betalingen aan de kassa en voor onderlinge transacties tussen Nederlanders in het algemeen, naar transactiebedrag, sector of doel van de betaling, demografische kenmerken en naar maand van het jaar.
