Om greep te krijgen op de kosten van beschermingsbewind worden door gemeenten allerlei pogingen ondernomen. Als meest vergaande oplossing is bedacht dat de gemeente beschermingsbewind voor mensen met een laag inkomen zelf exclusief gaat uitvoeren: “Wil je gratis beschermingsbewind, dan moet je bij de gemeente zijn.” De gemeente Deventer strandde op een oordeel van de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Er was sprake van oneerlijke concurrentie, zo oordeelde de autoriteit. De gemeente Groningen heeft eenzelfde stap gezet, maar ACM oordeelde anders. De gemeenteraad van Groningen had in het verleden beschermingsbewind als activiteit van algemeen belang aangemerkt, met als gevolg dat de ACM niet bevoegd is. Een makkelijke manier om ACM onbevoegd te maken. Het College voor beroep en bedrijfsleven steekt hier een stokje voor. Van ‘algemeen belang’ is niet zo maar sprake.
Wanneer de overheid zelf economische activiteiten verricht moet ze zich, om oneerlijke concurrentie te voorkomen, houden aan een aantal gedragsregels die opgenomen zijn in de Wet markt en overheid, namelijk:
- De overheid moet alle kosten die ze maakt voor een dienst doorberekenen in de prijs.
- De overheid mag een eigen overheidsbedrijf niet bevoordelen boven concurrerende bedrijven.
- Heeft een overheid bij bepaalde diensten een bestuurlijke rol, en voert zij die diensten ook zelf uit? Dan mogen niet dezelfde personen betrokken zijn bij zowel het bestuur als de uitvoering (verplichte functiescheiding).
- De overheid mag gegevens waarover ze beschikt (bijvoorbeeld uit de Basisregistratie personen) niet opnieuw gebruiken voor een economische activiteit, tenzij ze deze informatie ook aan de concurrerende bedrijven verstrekt.
De Wet markt en overheid is niet van toepassing op economische activiteiten die plaatsvinden in het algemeen belang. De gemeente Groningen heeft op 25 juni 2014 beschermingsbewind aangemerkt als een activiteit in het algemeen belang. Dat is de reden waarom de ACM niet bevoegd was om een klacht over oneerlijke concurrentie te onderzoeken.
Het College voor beroep en bedrijfsleven (CBb) heeft echter in twee recente uitspraken bepaald dat de overheid niet zomaar werkzaamheden kan aanmerken als activiteiten in het algemeen belang. Het CBp vat deze uitspraken in een persbericht als volgt samen:
“De overheid mag een product of dienst alleen onder de kostprijs aanbieden als die economische activiteit plaatsvindt in het algemeen belang. Zij moet uitleggen waarom exploitatie onder de kostprijs in het algemeen belang noodzakelijk is en aantonen dat commerciële marktpartijen het product of de dienst niet kunnen aanbieden. Als de overheid zelf onder de kostprijs aanbiedt, moet zij zorgen dat commerciële aanbieders daar zo weinig mogelijk financieel nadeel van hebben. Soms moet zelfs schadevergoeding worden betaald.”
Deze nieuwe jurisprudentie werpt een ander licht op de kwestie ‘beschermingsbewind exclusief uitgevoerd door de gemeente’ en vraagt om een herbeoordeling van de ACM.
Meer informatie:
– CBb geeft duidelijkheid over toepassing Wet Markt en Overheid
– College van Beroep voor het bedrijfsleven 18 december 2018, ECLI:NL:CBB:2018:660
– College van Beroep voor het bedrijfsleven 18 december 2018, ECLI:NL:CBB:2018:661
– De ACM wijst handhavingsverzoek tegen de gemeente Groningen af
– Besluit op handhavingsverzoek ten aanzien van beschermingsbewind gemeente Deventer
