De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft in 2009 fors meer informele en formele toezichtmaatregelen genomen. Er werden 52 boetes opgelegd, tegenover twintig in 2008. "Het aantal boetes geeft een indicatie voor de toezicht- en vooral de handhavingskracht van de AFM. Het is de AFM er niet om te doen om zoveel mogelijk boetes op te leggen, maar om effecten in de markt te bewerkstelligen." Dat zei AFM-bestuursvoorzitter Hans Hoogervorst woensdag bij de presentatie van het jaarverslag 2009.
De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten, in het belang van consumenten en beleggers. In het jaarverslag 2009 geeft de AFM niet alleen een overzicht van de risico's die zij ziet (de risicoverklaring), maar gaat zij ook in op de effecten van het toezicht. Zo kregen pensioendeelnemers eerder informatie, werden werkgevers beter geadviseerd en werden consumenten zich bewuster van de waarde van goed advies en van de gevaren van illegaal opererende partijen. Ook kregen beleggers een beter inzicht in belangen in beursgenoteerde ondernemingen doordat de regelgeving rond meldingen beter werd nageleefd.
De AFM probeert de beoogde effecten niet alleen te bereiken met formele handhavingsmiddelen, maar juist ook met meer informele acties. "Ook nu al bereiken we veel zonder een boete op te leggen", aldus Hoogervorst. "Die lijn willen we doortrekken. Mede door de leidraden die de AFM publiceert, weten ondernemingen steeds beter wat van hen verwacht wordt. We gaan graag in gesprek met mensen die beseffen dat de noodzaak bestaat om verdere verbeteringen door te voeren."
Formele maatregelen
De AFM legde 23 boetes op voor onzorgvuldige adviezen door financiële dienstverleners. Op het gebied van kapitaalmarkten werden onder meer boetes opgelegd voor het niet tijdig melden van koersgevoelige informatie en te late meldingen van kapitaalbelangen. Negen keer werd een publieke waarschuwing gegeven over een of meerdere illegale activiteiten en er werden 38 vergunningen ingetrokken.
De AFM deed vijftien keer aangifte van onoorbare praktijken bij het Openbaar Ministerie. Door de komst van de Wet handhaving consumentenbescherming had de AFM in 2009 ook de mogelijkheid op te treden tegen partijen waarvoor geen vergunning- of prospectusplicht geldt. Op basis van deze nieuwe wet moesten op last van de AFM vijftien ondernemingen essentiële informatie aan beleggers verstrekken. Hierdoor kregen beleggers een beter inzicht in hun beleggingen.
Financiële dienstverlening
De AFM besteedde in 2009 veel aandacht aan verbetering van de kwaliteit van het financieel advies. De maatschappelijke druk om te veranderen is groot. De AFM streeft naar zichtbare verbetering van de advisering, het deskundigheidsniveau en de kwaliteit van de bedrijfsvoering van adviseurs en bemiddelaars.
In 2009 heeft de AFM branchebrede controles uitgevoerd bij bemiddelaars in financiële producten. Bij deze controles is het beeld bevestigd van een onderkant die aangepakt moet worden, een grote middengroep die zich aan het verbeteren is en een bovenkant die excellente adviezen geeft. De controles hebben geleid tot een groot aantal normoverdragende gesprekken, waarin de AFM mogelijkheden voor verbeteringen aan de orde heeft gesteld. Ook zijn waar nodig nadere onderzoeken ingesteld.
De noodzaak om de klantgerichtheid in de financiële sector te vergroten, vergt niet alleen woorden maar vooral daden. Ondernemingen mogen alleen passende provisie ontvangen en moeten daarom in veel gevallen hun bedrijfsmodellen aanpassen.
Ook omdat klanten hier om toenemende mate om vragen. Productaanbieders (banken en verzekeraars) evalueren hun productaanbod om zeker te stellen dat ze het klantbelang centraal stellen.
De hoogte en risico's van pensioenen moeten transparanter worden. In het toezicht op informatieverstrekking door pensioenfondsen concludeerde de AFM dat die nog niet goed genoeg is. Ook de zorgplicht door pensioenverzekeraars is nog niet altijd toereikend.
De pensioenadvisering aan het midden- en kleinbedrijf moet bovendien veel beter. De AFM publiceerde onder meer een leidraad over dit speciefieke onderwerp.
De specifieke focus die de AFM de afgelopen jaren legde op reclame en de regelgeving die daarop van toepassing is, heeft er toe geleid dat de markt weet dat de AFM informatieverstrekking serieus neemt en veelal tijdig actie onderneemt om informatie te verbeteren.
Kapitaalmarkten
De AFM hecht er veel waarde aan dat de kwaliteit van (financiële) informatie op de kapitaalmarkten wordt verbeterd. Er is in 2009 veel aandacht besteed aan de gevolgen van de kredietcrisis voor de financiële verslaggeving en de rol van de accountant.
Op basis van onderzoek naar de accountantscontroles van financiële ondernemingen concludeert de AFM dat accountants onvoldoende blijk hebben gegeven van de vereiste professioneel-kritische instelling. Naar aanleiding van deze bevindingen hebben accountantsorganisaties personele en organisatorische maatregelen getroffen.
Daarnaast concentreerde het toezicht zich op de toelichtingen in de financiële verslaggeving van beursgenoteerde ondernemingen. Deze toelichtingen moeten substantieel beter zodat beleggers de financiële posities en prestaties van ondernemingen beter kunnen inschatten.
De AFM bevordert de eerlijke en efficiënte werking van kapitaalmarkten, waarop beleggers kunnen vertrouwen. Marktmisbruik – gebruik van voorwetenschap, manipulatie of misleiding – is verboden. Een van de doelstellingen van de AFM is dat het toezicht op marktmisbruik meer zichtbaar wordt.
Het toezicht op de handel in effecten concentreerde zich in 2009 voor een belangrijk deel op mogelijke marktmanipulatie. In de rol van commissaris van de beurshandel legde de AFM de handel in effecten stil op momenten dat niet alle beleggers gelijktijdig van dezelfde koersgevoelige informatie werden voorzien.
Door de impact van de kredietcrisis op de reële economie en de beperktere mogelijkheden overnames te financieren, bleef het aantal openbare biedingen duidelijk achter bij voorgaande jaren. Het aantal aanvragen tot goedkeuring van een prospectus lag enigszins hoger ten opzichte van 2008.
AFM organisatie
De gerealiseerde lasten van de AFM waren met 71,7 miljoen euro (2008: 78,4) ruim lager dan begroot. Het vergroten van de effectiviteit en efficiëntie van het toezicht en de bedrijfsvoering is een belangrijk speerpunt dat al in 2008 is ingezet met een reorganisatie van de AFM. Onder het motto ‘Samen, Slimmer, Strakker' heeft de AFM in 2009 belangrijke stappen gezet om de AFM nog beter toe te rusten om de kwaliteitsorganisatie te zijn die op een effectieve manier gedrag in de financiële markt weet te beïnvloeden.
Thema's 2010
Op grond van de risicoanalyse stelt de AFM in 2010 acht thema's centraal. De thema's worden gebruikt om de prioriteiten in het toezicht te bepalen en de inzet van capaciteit.
De AFM-thema's voor 2010 zijn:
1. Productaanbieders gaan de klant centraal stellen;
2. Kwaliteit van financiële dienstverlening wordt beter;
3. Hoogte en risico's van pensioenen worden transparanter;
4. Meer doelgerichte en snellere aanpak zware schendingen integriteit.
5. Kwaliteit (financiële) informatie kapitaalmarkten wordt verbeterd;
6. Internationale handelsplatformen worden eerlijker en efficiënter;
7. Toezicht op marktmisbruik wordt meer zichtbaar;
8. Bevorderen kwaliteit Europees toezicht.
Bron: Autoriteit Financiële Markten
