Als kredietverleners meer inzicht zouden hebben in de financiële situatie van hun klanten, kunnen problematische schulden beter worden voorkomen. Dit concluderen onderzoekers van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Zij wijzen erop dat factoren zoals bestaande schulden en een jongere leeftijd de kans op betalingsachterstanden vergroten.
700 duizend huishoudens met problematische schulden
In Nederland kampen ongeveer 700.000 huishoudens met problematische schulden. Dit betreft vaak leningen die niet kunnen worden terugbetaald, naast schulden bij bijvoorbeeld zorgverzekeraars of de Belastingdienst. Deze schuldenproblematiek kost de maatschappij jaarlijks rond de 8,5 miljard euro.
De AFM heeft onderzoek gedaan naar kenmerken van mensen met geregistreerde schulden. Dit onderzoek biedt kredietverstrekkers aanknopingspunten om risicovolle klanten eerder te identificeren. “Het blijkt dat de overheid er niet in slaagt om deze schuldenproblematiek te voorkomen,” aldus Daniëlle de Jager van de AFM.
Risicofactoren voor problematische schulden
De toezichthouder ontdekte dat bepaalde omstandigheden vaker samenhangen met problematische schulden. Huishoudens met betalingsachterstanden hebben bijvoorbeeld minder vaak een vaste baan en lopen vaker achter met hun zorgverzekeringspremie. Ook zijn het vaak gezinnen of alleenstaanden die een groot deel van hun inkomen uit uitkeringen ontvangen.
Daarnaast speelt leeftijd een rol; mensen geboren na 1990 blijken vaker betalingsproblemen te hebben dan oudere generaties. Ook blijken situaties zoals het beëindigen van een relatie of werkverband vaak samen te gaan met schulden.
Het effect van opstapelende schulden
Een waarschuwingssignaal is het aantal bestaande schulden. De onderzoekers constateerden dat 16 procent van de huishoudens met betalingsachterstanden vijf of meer leningen heeft. Dit percentage ligt bij huishoudens zonder betalingsproblemen aanzienlijk lager, namelijk 5 procent.
“Hoe meer achterstanden iemand heeft, hoe groter de kans op nieuwe achterstanden,” zegt De Jager. “Het is een sneeuwbaleffect waarbij schulden steeds verder oplopen.”
De AFM adviseert dat kredietverstrekkers toegang krijgen tot gegevens van het Bureau Krediet Registratie (BKR), die nu alleen voor gemeenten beschikbaar zijn om schuldhulpverlening te faciliteren.
Gerichte aandacht voor jongeren
Daarnaast zouden kredietverstrekkers extra aandacht moeten besteden aan jonge leners en vaker moeten informeren naar levensveranderingen, zoals een relatiebreuk. De AFM gaat begin volgend jaar in gesprek met de sector over deze aanbevelingen.
Achterstanden vooral bij doorlopend krediet
Zes op de tien Nederlandse huishoudens hebben een lening buiten de hypotheek om, zoals een roodstand, een afbetaling voor een auto, of een lening via een online winkel. Deze vormen van consumptief krediet leiden vaak tot betalingsachterstanden.
Vooral bij postorderkredieten, die meestal door webshops worden aangeboden, komen betalingsachterstanden voor: 15 procent van deze leningen wordt niet op tijd afgelost.
Een groot aantal huishoudens ondervindt problemen met doorlopend krediet. Zo’n 98.000 huishoudens slagen er niet in deze leningen op tijd af te lossen. Dit komt neer op 2 procent van alle mensen met een doorlopend krediet, waaronder ook roodstand valt.
Bron: AFM / ANP / Credit Expo
