Gemeenten combineren vaak meerdere signalen van schuldeisers voordat ze, in het kader van vroegsignalering, op pad gaan. Dat werkt prima, maar bij jongeren kan het verkeerd uitpakken stelt student Bestuurskunde Gaby van Loon. De Zorgverzekeringslijn steunt haar betoog. ‘Het aantal jongeren met zorgverzekeringsschulden escaleert’.
Jongeren hebben een laag inkomen, schulden kunnen snel oplopen en ze hebben een beperkt financieel inzicht. Tegelijk zijn ze het waard om een extra stap voor ze te doen, betoogt Gaby van Loon in een onderzoek dat ze deed voor de NVVK.
Sinds januari 2021 schetst de Wgs een duidelijke taak voor gemeenten om aan de slag te gaan met vroegsignalering. Vroegsignalering is een vorm van preventie waarbij aanwezige signalen gebruikt worden om mensen met financiële problemen in beeld te krijgen en hulp aan te bieden.
Er zijn nu vier mogelijke signaalpartners: (woning)verhuurders, energie- en drinkwaterbedrijven en zorgverzekeraars. Gemeenten zijn bij wet verplicht om op elk signaal te reageren, maar ze mogen een eigen afwegingen maken in prioriteit van benadering, de manier van benaderen en de timing van benaderen.
Een effectieve, maar ook dure manier van benaderen is het huisbezoek. Een brief sturen is goedkoper, maar niet effectief. Een belangrijke vuistregel is dat investeringen in effectieve vroegsignalering op langere termijn zich altijd terugverdienen, maar dat blijkt in praktijk lastiger.
Matching onderkent probleem niet
Bijna de helft van de gemeenten werkt met een matching van signalen om te bepalen hoe ze een inwoner benaderen. Daarbij wordt een hulpaanbod gedaan na binnenkomst van twee of meer signalen of een opeenvolging van signalen. Het gebruiken van matching kan betekenen dat jongeren buiten beeld blijven en problemen snel verergeren. De gevolgen van schulden bij jongeren zijn gigantisch: ze blokkeren de mogelijkheid voor jongeren om aan hun toekomst te werken. Van Loon: ‘De jongerendoelgroep verdient een bijzondere aanpak, zodat ze niet onder de radar blijft.’
Op basis van haar onderzoek doet Van Loon de volgende aanbevelingen voor vroegsignalering van jongeren met schulden;
- Neem een signaal van de zorgverzekeraar met betrekking tot een jongere extra serieus. Wacht niet op een volgend signaal, maar ga direct op huisbezoek om hulp aan te bieden.
- Verken de mogelijkheden om DUO en het CJIB als nieuwe signaalpartner in te zetten.
‘Jongeren blijven buiten beeld’
‘Jongeren hebben vaak nog geen ‘eigen voordeur’, maar hebben wel een zorgverzekering. Hierdoor is de zorgverzekeringsschuld vaak het enige signaal dat de gemeente ontvangt. Als er alleen actie wordt ondernomen bij meerdere signalen, blijven veel jongeren buiten beeld. Wij onderschrijven daarom de aanbeveling van Gaby van Loon om te investeren in een gerichte aanpak voor jongeren’, zegt een woordvoerder van de Zorgverzekeringslijn in een reactie. Zorgverzekeringslijn is het expertisecentrum voor financiële zorgverzekeringsproblemen en biedt onder andere ondersteuning aan gemeenten en gastlessen op MBO-scholen. De organisatie ziet het probleem al enige tijd sterk groeien.
‘Aantal escaleert’
‘Al voor de coronacrisis waren 2.300 18- en 19-jarigen en bijna 20.000 20-25-jarigen als wanbetaler aangemeld bij het CAK. Deze cijfers laten zien dat het aantal jongeren met zorgverzekeringsschulden snel escaleert. Vroeg ingrijpen op basis van dit enkele signaal van de zorgverzekeraar is daarom cruciaal. Nog beter is het om zorgverzekeringsschulden te voorkomen. Bijvoorbeeld door middel van voorlichting op scholen of door communicatie vanuit gemeenten gericht op jongeren die de leeftijd van 18 jaar naderen.’
Bron: NVVK
