Gemeenten ontvingen in 2021 meer dan 380 duizend signalen van betalingsachterstanden van energieleveranciers, drinkwaterbedrijven, zorgverzekeraars en woningverhuurders. Dat blijkt uit de jaarrapportage van de  Monitor Vroegsignalering Schulden van Divosa, waar ruim 200 gemeenten aan meedoen.

Bij driekwart van de signalen is de opvolging in een dossier vastgelegd. In 17% van de gevallen (bijna 39 duizend) is er uiteindelijk contact geweest met de inwoner. Vervolgens is bij bijna 8 duizend dossiers hulp geaccepteerd. Dit is 3% van het totaal aantal dossiers in de Monitor.

De Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden beschikt niet over alle data van alle gemeenten in 2021. Het aantal inwoners dat hulp heeft aanvaard naar aanleiding van vroegsignalering, zal landelijk in absolute aantallen hoger liggen.

3 signalen per 1000 inwoners per maand

Gemiddeld ontvingen gemeenten 3 signalen van betalingsachterstanden per 1000 inwoners per maand. Ongeveer een kwart van de dossiers bevat meerdere signalen. Dit kunnen signalen van verschillende vastelastenpartners zijn en/of signalen in opeenvolgende maanden.

Ondersteuning

Sinds 2021 zijn gemeenten wettelijk verplicht om inwoners met betalingsachterstanden vroegtijdig te benaderen met een aanbod voor schuldhulpverlening. De Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden brengt de inspanningen van gemeenten om dit hulpaanbod te doen in kaart. Doel is om gemeenten te ondersteunen in hun zoektocht naar een effectieve werkwijze om mensen met geldzorgen te helpen.

Beleidsvrijheid

Gemeenten zijn verplicht om signalen op te volgen, maar hebben beleidsvrijheid in hoe zij het hulpaanbod aan een inwoner doen. Er is zodoende een variëteit aan werkwijzen bij gemeenten. Het is daarom (nog) niet mogelijk om de werkwijzen van gemeenten te verbinden aan de mate waarin er contact wordt gelegd met inwoners en/of er hulp wordt geaccepteerd.

Dit is een belangrijk element in de doorontwikkeling van de Monitor Vroegsignalering Schulden. Met de eerste jaarrapportage wordt beoogd om een landelijk overzicht te schetsen dat aanknopingspunten biedt om als gemeenten met elkaar in gesprek te gaan. Het verhaal achter de cijfers op gemeenteniveau is hierbij van groot belang.

Zorgverzekeraars leveren de meeste vroegsignalen aan

In 2021 kwam meer dan de helft (51%) van de signalen van betalingsachterstanden van zorgverzekeraars. Dit komt onder andere doordat zorgverzekeringen persoonsgebonden en verplicht zijn. Er zijn meer mensen met een zorgverzekering op hun naam dan een energie-, drinkwater- of huurovereenkomst.

Bellen en huisbezoek meest kansrijk

Gemeenten deden het vaakst telefonisch een hulpaanbod aan een inwoner (50% van de contactpogingen). In andere gevallen stuurden gemeenten een brief (19%) of legden een huisbezoek af (11%). Brieven worden vooral als eerste contactpoging ingezet, waarna een telefoontje of huisbezoek volgt.

Uit eerdere cijfers bleek al dat bellen en huisbezoek de meest succesvolle manieren zijn om in contact te komen met inwoners met betalingsachterstanden. Huisbezoeken en bellen leiden tot bijna drie keer zo vaak als brieven tot contact (44% respectievelijk 41% tegen 15%). Veel gemeenten voerden in 2021 echter regelmatig geen huisbezoeken uit door coronamaatregelen. 95% van de ondervraagde gemeenten zet deze manier om een hulpaanbod te doen doorgaans wel in.

Hoe hoger de schuld, hoe meer acceptatie van hulp

Gemeenten doen op verschillende wijze een hulpaanbod aan inwoners met betalingsachterstanden. In 2021 heeft de gemeente aan 60 procent van de bereikte mensen een ‘quick fix’ aangeboden. Dit betekent dat de gemeente snel met de inwoner een oplossing heeft kunnen vinden, zonder dat een hulptraject noodzakelijk was.

Bij 30 procent van het aantal bereikte mensen ging het om een verwijzing van niet-financiële aard, zoals maatschappelijk werk. En bij ongeveer 5 procent ging het om een verwijzing naar schuldhulpverlening of andere financiële hulpverlening.

Naarmate het schuldbedrag hoger is, stijgt het percentage van de mensen dat hulp accepteert. Bij de meeste betalingsachterstanden gaat het om een bedrag onder de 1000 euro.

Visie van Divosa

Steeds meer gemeenten doen mee aan de Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden. Gemeenten krijgen hierdoor (meer) inzicht in hoe ze mensen met (beginnende) schulden effectief kunnen helpen. Divosa vindt dat een goede ontwikkeling en hoopt dat gemeenten hierdoor nog meer inwoners met geldproblemen kunnen bereiken en effectief ondersteunen.

Het is positief dat verschillende partijen zich gezamenlijk inzetten om problematische schulden bij inwoners te voorkomen. Samenwerking met maatschappelijke partners, zoals energiebedrijven, drinkwaterbedrijven, zorgverzekeraars, woningverhuurders en het Rijk, is essentieel om mensen in een kwetsbare positie bestaanszekerheid te bieden, zeker met het oog op de stijgende inflatie en explosief gestegen energieprijzen.

Bron: Divosa

Gerelateerd nieuws consumer